Art’s Birthday: Safe and Sound

16 januari 2009 –VPRO radio 6, Café Sonore

uitzending hier

safe and sound.mp3
Vanavond een Radio Special die in het teken staat van de Art’s Birthday, een jaarlijkse feestelijke herdenking van Robert Filliou, de Fluxus-kunstenaar die op 17 januari 1963 verklaarde dat op die dag “De Kunst” exact 1 miljoen jaar daarvoor was geboren toen iemand een spons in een emmer water gooide. Op twee plaatsen, in Wenen en Stockholm, worden vanavond tal van nonstop live bijdragen van evenzoveel publieke omroepen verzameld om via de twee EBU- satellietkanalen Verdi en Ravel uitgezonden te worden. Deze vrijdagavond is Café Sonore van de partij met een 2 uur durende live uitzending. Het thema van deze editie van Art’s Birthday is Save and Sound. Voor dit evenement verstrekte de VPRO een aantal compositieopdrachten, die vanavond in première gaan.
Electro improvisator Gert Jan Prins zal een speciaal voor deze gelegenheid vervaardigde compositie uitvoeren in de VPRO studio en geluidskunstenaar Paul Devens presenteert zijn Art’s birthday bijdrage. Natuurlijk spreken we met beide kunstenaars en verder zal muziek te horen zijn, die ons via de satellieten bereikt. (website Cafe Sonore)

...

(Armeno Alberts) Ik heb Paul Devens voor het eerst ontmoet, jaren geleden, tijdens een geluidskunstfestival in Maastricht, daar exposeerde hij een aantal geluidssculpturen. Enorme elektrische horens waren dat, die oorverdovend kabaal konden maken maar ook fluisterzachte toontjes. Ik was toen zeer onder de indruk vooral van de kracht van dat geluid in combinatie met die beelden. Paul Devens is zijn carrière als kunstenaar altijd op dat snijvlak van beeld en geluid blijven werken. En tal van tentoonstellingen, solo- en groepsexposities, en ook optredens -op festivals- heeft hij al op zijn conto.

De ‘Arts Birthday’, Filiou, Fluxus; wat betekenen die zaken voor jou?

(Paul Devens) Ze betekenen absoluut wel iets, uiteindelijk sta je als kunstenaar een beetje op de schouders van je voorgangers. Fluxus heeft heel veel, letterlijk en figuurlijk, ‘kapotgemaakt’. Als ik bijvoorbeeld Wolf Vostell in herinnering roep met zijn acties waarbij verschillende piano’s eraan moesten geloven en andere zaken die uit het normale (alledaagse) leven ontrukt werden en in een totaal ander verband werden gebracht. Al die zaken zijn nu klassiek; alles wat je nu doet kan verder gaan, kan teruggrijpen, maar je verhoudt je altijd tot zoiets als Fluxus.


(Armeno Alberts) Fluxus was vooral toch de kunststroming tegen het establishment. Is dat een houding die jou aanspreekt?

(PD) Ja ten dele. Establishment is moeilijk te definiëren. Het ene moment is iets underground, een ander moment establishment. Bij industriële muziek zag je gebeuren dat het helemaal geïncorporeerd is in commerciële uitingen. In een reclame van een bekend biermerk bijvoorbeeld, zit een noise-soundtrack a la Test Department (underground jaren ’80).

(AA) -Wat vroeger outsidermuziek was, zeker voor het establishment, wordt nu geïncorporeerd voor hun marketingdoeleinden.

(PD) Ja, de telefoon-hackers van toen hebben later Apple-MacIngtosh opgericht, ze zijn zelf establishment geworden (Steve Wozniak) – daar is een interessante documentaire op internet van te vinden -.

(AA) De ‘Arts Birthday’, Filiou, is aan de ene kant een zaak, maar de ‘Arts Birthday’ heeft ook een sub-thema, we spraken daarstraks al over, niet voor de microfoon, maar toen vroegen jij en Gert Jan (de andere deelnemende geluidskunstenaar) waar komt dat sub-thema nu vandaan? Dat thema is ‘Safe and Sound’. Dat is zo’n Engelse ‘slang’-achtige uitdrukking voor ‘alles is o.k, alles prima, alles draait goed’. Zo’n sub-thema is onstaan omdat heel veel eerste versies van ‘Arts Birthday’ teveel vrijblijvendheid hadden, toen was er binnen de Ars Acustica-groep de behoefte om toch meer een Hang-up te hebben, een rode draad, waaraan de uitgenodigde artiesten en kunstenaars toch enigszins een houvast hadden. Dat thema, ‘Safe and Sound’, sprak dat jou aan, kon je daar iets mee?

(PD) Ja, ik denk het wel, maar wel met een flinke slag om de arm. Het is ‘Safe and Sound’ omdat het allerlei bijbetekenissen heeft. ‘Safe’ is niet alleen in de betekenis van ‘veilig’ maar ook ‘opgeslagen’ misschien. ‘Sound’ is ‘geluid’ maar ook ‘gezond’. Maar voor mij keert het zich vooral om. ‘Safe and Sound’ is om aan te geven dat alles o.k. is en veilig is, maar dat is eigenlijk een illusie. Het is altijd een relatieve veiligheid. Het ‘veilige moment’ kan elk moment omslaan. Als je een systeem bouwt op dat idee, dan bouw je vanuit een vooronderstelling. We hebben nu net 8 jaar Bush (-beleid) gehad, om maar even een lijntje te trekken, dat erg op dit thema berustte. Alles wat ondermijnend was, wat niet maatschappelijk geaccepteerd was, zoals ‘kromme’ (afwijkende) geluiden, underground, mensen die heel hard op straat gingen roepen dat ze ergens tegen waren. Dit soort dingen werden al snel gezien dat ze tegen het establishment waren, tegen het ‘Safe and Sound’-idee (USA Patriot Act - Uniting and Strengthening America by Providing Appropriate Tools Required to Intercept and Obstruct Terrorism Act of 2001). Op die manier vind ik mijn klanken daar enigszins bij passen, ze zijn niet melodieus, ze beantwoorden niet aan (de gangbare) clichés, in die zin dat men zich daar prettig (gerustgesteld) bij voelt. Ik hoop ermee eerder een vraag te lanceren, die niet zozeer beantwoord hoeft te worden, het opent misschien wel een nieuwe visie, een nieuw idee. ’n Idee, één van de vele wellicht, maar niet het idee van establishment.

(gebaseerd op de transcriptie van het radio-interview)

...